DUYURU 2021/180
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN BAZI GENELGELERİNDE YAPILAN DÜZENLEMELERE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2021/32 sayılı genelge ile bazı genelgelerde değişiklikler yapılmıştır.
Söz konusu değişiklikler ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin uygulamalarına ilişkin olmakla birlikte bu değişiklikler sınıflandırılarak aşağıdaki şekilde bilgilerinize sunulmuştur.
1. Malullük Aylığının Kesilmesine İlişkin Düzenleme (2018/38 Sayılı Genelge)
2018/38 Sayılı genelgenin malullük aylığının kesilmesine yönelik hükümlerinde yapılan değişiklik şöyledir;
Sosyal Güvenlik Kurumunca 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlük tarihinden (31/5/2006) önce malullük aylığı bağlanan sigortalılar ile 2008/Ekim ayı öncesinde sigortalı olup bu tarihten sonra sigortalı hizmeti olup olmadığına bakılmaksızın malullük aylığı bağlananlara ödenmekte olan aylıklar, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış/imzalanmamış ülke ayrımı yapılmaksızın yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışılmaya başlanılması halinde kesilmeyecektir.
Ancak, ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin ilgili hükümlerine göre akit ülkede geçen sigortalılık süreleri birleştirilmek suretiyle kısmi malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmış olanların, aylık bağlandığı tarihe bakılmaksızın süre birleştirmesi yapılan akit ülkede çalışmaya başlamaları halinde ödenmekte olan aylıkları mevcut uygulamada olduğu gibi kesilmeye devam edilecektir.
2. Aylık Bağlandıktan Sonra Yurt Dışında Çalışanlara İlişkin Düzenleme (2018/38 Sayılı Genelge)
Malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yurtdışında çalışanlarla ilgili yapılan düzenlemeler şöyledir,
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 30 uncu maddesinde, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (31/5/2006) sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların aylıklarının çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesileceği öngörülmüştür.
• Kanunun yürürlük tarihinden önceki sosyal güvenlik kanunlarının mülga hükümlerinde malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkeler de dahil olmak üzere yurt dışında çalışılmaya başlanması halinde bağlanan aylıkların kesileceğine dair açık bir hüküm bulunmamaktadır.
Buna bağlı olarak sözleşmeli/sözleşmesiz ülke ayrımı yapılmaksızın;
• Kanunun yürürlük tarihinden önceki sosyal güvenlik kanunlarının mülga hükümlerine göre malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışanların aylıkları kesilmeyecektir.
• Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup, Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı hizmeti olup olmadığına bakılmaksızın malullük veya yaşlılık aylığı bağlananların da yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmeyecektir.
• Ancak, ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin ilgili hükümlerine göre akit ülkede geçen sigortalılık süreleri birleştirilmek suretiyle kısmi malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmış olanların, aylık bağlandığı tarihe bakılmaksızın süre birleştirmesi yapılan akit ülkede çalışmaya başlamaları halinde ödenmekte olan aylıkları mevcut uygulamada olduğu gibi kesilmeye devam edilecektir.
3. Sosyal Güvenlik Sözleşmelerinde Özel Hüküm Bulunan Ülkeler İçin Sigortalılık Başlangıcı (2018/38 Sayılı Genelge) ve İşe Giriş Tarihi (2013/11 Sayılı Genelge)
İkili sosyal güvenlik sözleşmelerinde özel hüküm bulunan ülkeler için sigortalılık başlangıcının belirlenmesine ilişkin düzenlemeler şöyledir;
• Gerek uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerde geçen sigortalılık sürelerini borçlananların, gerekse sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde geçen hizmetleri birleştirilerek aylık talebinde bulunanların, akit ülkede 18 yaş altındaki çalışmaya başladıkları tarih Ülkemizde ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınacaktır.
• 6552 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile 11/9/2014 tarihinden itibaren uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği hüküm altına alındığından;
✓ Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika (1/9/2018 tarihinden önce ilk defa bu ülkede çalışmaya başlamış olanlar için),
✓ Bosna Hersek, Çekya, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Kanada, Kebek, K.K.T.C. (1/10/2020 tarihinden önce ilk defa bu ülkede çalışmaya başlamış olanlar için),
✓ Kore Cumhuriyeti, Lüksemburg, Makedonya, Slovakya, Moğolistan ve Tunus’ta geçen sürelerini 3201 sayılı Kanuna göre borçlananların,
bu ülkelerde ilk defa çalışmaya başladıkları tarih işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
4. Malullük Tespitine Yetkili Kurum Sağlık Kurulları ve Malullük Tespitine İlişkin Belgelere İlişkin Düzenleme (2018/38 Sayılı Genelge)
İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine ait hükümleri ilgilendirmek üzere malullük değerlendirmelerine ilişkin işlemlerde yapılan düzenleme şöyledir;
İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesine ait olanlar hariç olmak üzere tüm sözleşmeli ülkelere ait iş ve işlemler ile sicil ve tahsis dosyaları 31.12.2020 tarihi itibariyle SGK ünitelerine devredildiğinden sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında yapılacak maluliyet değerlendirmeleri, dosyanın bulunduğu birimin bağlı olduğu Kurum sağlık kurullarında yapılacaktır.
5. Yurt Dışı Çalışmalarının Borçlanılması Durumunda Maluliyet Tespitinde Esas Alınacak İlk İşe Giriş Tarihi (2018/38 Sayılı Genelge)
Yurtdışı borçlanmalarındaki maluliyet tespitlerine ilişkin işe giriş tarihlerinde esas alınacak usullerde yapılan düzenleme şöyledir;
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerden, sözleşmede özel hüküm bulunan ve sözleşmeli ülkelerde geçen sigortalılık sürelerini borçlananların, Türkiye’de hiç çalışması yoksa ya da sigortalının akit ülkede çalışmaya başladığı tarih Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise; maluliyet tespit işlemlerinde, bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
6. İsviçre Sürelerinin Borçlandırılması (2021/02 Sayılı Genelge)
Borçlanma talep dilekçesinde İsviçre prim transferi gerçekleşmeden borç tutarının transfer edilecek primlerden mahsup edilmesine ilişkin talepte bulunanların mahsup taleplerine göre işlem yapılamayacağından, öncelikle borçlanma talebine ilişkin bilgi ve belgeleri kontrol edilecek eksik bilgi ve belge ile müracaat edenlerin borçlanma talepleri reddedilecektir. Borçlanma talebine ilişkin bilgi ve belgeleri tam olanların talepleri cari usullere göre sonuçlandırılacaktır.
Ayrıca, ilgililere gönderilecek borç tebliğ yazısına “Yurt dışı borçlanma talep tarihi itibariyle İsviçre’den primlerinizin Kurumumuza transfer edilmemiş olması nedeniyle mahsup işlemi yapılamayacağından tahakkuk ettirilen borçlanma tutarının tarafınızca ödenmesi gerekmektedir.” şeklinde açıklama eklenecektir.
7. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanan Ülkeler Tablosunun Güncellenmesi
2013/11 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu genelgesinin ekinde bulunan ve ülkemiz sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkeler tablosu aşağıda belirtilen ülkelerin de eklenmesiyle güncellenmiştir.
(Bu yazının tamamını okumak ve Yayınlarımız’a abone olmak için tıklayınız.)
