Duyuru 2022/100 Haftanın Gündemi…

DUYURU 2022/100

HAFTANIN GÜNDEMİ

İŞÇİLERE ÖDENEN NAKDİ YEMEK YARDIMLARI İÇİN VERGİ İSTİSNASI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklamada işçilere ödenen nakdi yemek yardımları için vergi istisnası uygulanacağı belirtildi. Henüz yürürlüğe girmeyen düzenlemenin kalıcı olması beklenmektedir.

“İş mevzuatında işçilere verilmesi zorunlu olmasa da sosyal yardımlar iş ilişkisinin sağlam bir temele oturmasını sağlayan önemli motivasyon kaynağıdır, işyeri bağlılığını güçlendirir. Ayrıca mevcut ekonomik koşullarda sosyal yardımların ihtiyaç olduğu açıktır. Fakat nakdi ödenen sosyal yardımlarda sağlanan kısıtlı sigorta primi ve vergi istisnası sosyal yardım çeşitliliğinden doğan beklentileri karşılamamaktadır. Bu nedenle işverenlerce sosyal yardım niteliğinde yapılan nakdi yemek yardımı istisnası isabetli olmakla birlikte bunun bir başlangıç olması gerekir. Sorunun sadece yemek yardımlarından ibaret olmaması nedeniyle Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından dile getirilen nakdi yemek yardımı istisnasının diğer sosyal yardımları da kapsaması çalışma hayatının temennisidir.

Özellikle son bir buçuk yılda gıda fiyatları önemli ölçüde artmıştır. Gıda fiyatlarının artışına benzer bir artışta ulaşım maliyetlerinde yaşanmış ve yaşanmaktadır. Dolayısıyla nakdi yemek yardımı istisnasının yol yardımları için de getirilmesi gerekir. Yol yardımı ödemelerinin ödeme şekli şartının kaldırılarak SGK sigorta primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edilmesi gerekir. Elbette ki bir sınır konulması kaydıyla. Ayrıca nakdi ödenecek yol paralarının istisna sınırının her il özelinde farklılık arz edeceği için yerel birimlerce, örneğin UKOME tarafından tespit edilebilir.

Nakdi yol ücretlerine istisna uygulanması sosyal yardım çeşitliliğine dair beklentilerden sadece biridir. Yol ve yemekle sınırlı kalmadan, çalışma hayatının beklentileri doğrultusunda özel sağlık sigortaları, eğitim yardımı, aile, çocuk gibi yardımların da yeniden düzenlenmesi gerekir.”

 

ELEKTRİK, DOĞAL GAZ VE ISINMA DESTEKLERİNİN SİGORTA PRİMİ VE GELİR VERGİSİNDEN MUAF TUTULMASI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklamada işverenlerin çalışanlarına yapacakları elektrik, doğal gaz ve ısınma desteklerinin gelir vergisi ve sigorta primi kesintisinden muaf tutulacağı ifade edildi. Henüz yürürlüğe girmeyen düzenlemenin 2023/Nisan ayı sonuna kadar geçerli olacağı ve muafiyet tutarının 1.000 TL ile sınırlı olacağı belirtildi.

“Yapılan açıklamaların kanuni düzenleme gerektirmesi nedeni ile Ekim ayında TBMM’nin açılması ile kanun teklifinin meclise sunulması ve yasalaşması sonrasında uygulamanın usul ve esasları netleşecektir.

Firmamızın yayınlayacağı sirküler ile uygulamanın detaylarını siz değerli takipçilerimiz ile paylaşacağız.”

 

HAFTANIN MERAK EDİLEN KONUSU

İŞVEREN TARAFINDAN İŞÇİYE VERİLECEK ISINMA VE ELEKTRİK ÖDEMELERİNİN İŞÇİLİK ALACAKLARINA YANSIMASI

“Sayın Cumhurbaşkanı yaptığı açıklamada; 2023/Nisan ayı sonuna kadar işverenler tarafından işçilerine yapacakları elektrik ve doğalgaz ısınma desteklerinin 1.000,00 TL ye kadar olan kısımlarının gelir vergisi ve sigorta priminden muaf tutulacağını ifade etmiştir. Bu açıklamayla birlikte yapılacak yasal düzenlemelerin uygulamada işçilik alacaklarına yansımasının ne şekilde olacağı ya da olabileceğine ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir.

1- İş Kanunu’na tabi işçinin iş sözleşmesi ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi halinde hem ihbar tazminatının hem de kıdem tazminatının hesaplaması ile ilgili tazminata esas ücretin belirlenmesinde; işçiye sağlanmış ve süreklilik arz eden ve aynı zamanda para ve para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerin de hesaplamada dikkate alınması gerekmektedir. Bu bağlamda işveren tarafından işçiye elektrik ve doğalgaz ısınma desteği verilmesi halinde bu ödemelerin de ihbar ve kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilerek hesaplama yapılması gerekmektedir.

2-Yasal çerçevede kalmak koşuluyla işçi ve işveren arasında çalışma şartları toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi ya da işyeri uygulamalarıyla oluşur. Çalışma şartlarının işçinin aleyhine olacak şekilde işveren tarafından tek taraflı olarak değiştirilmesi 4857 Sayılı Kanun/22. Madde uyarınca mümkün değildir. Buna göre işveren tarafından işçiye belirtilen muafiyet kapsamında aylık elektrik ve doğalgaz ısınma desteklerinin verilmeye başlanması ve bunun bir süre devam etmesi neticesinde, bu uygulama çalışma şartı haline geleceğinden 2023/Nisan ayından sonraki dönemde uygulanmaması sadece işverenin kararına göre değil işçinin de buna muvafakat vermesine bağlıdır. Aksi halde işveren tarafından tek taraflı olarak uygulamanın kaldırılması işçinin bu alacaklarını talep etme hakkını ortadan kaldırmaz.7

3- Elektrik ve doğalgaz ısınma desteklerinin işveren tarafından tek taraflı olarak kaldırılması durumunda işçi 4857/24-II-e maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirebilir ve işyerindeki hizmet süresi bir yıl ve daha fazla ise 1475 Sayılı Kanun/14. Madde gereğince kıdem tazminatına da hak kazanır.

4-Yasal olarak işveren işçilerine bu yönde elektrik ve doğalgaz ısınma desteği yapmak zorunda değildir. Buradan hareketle işçilerin ücretlerinin bir kısmını elektrik ve doğalgaz ısınma desteği şeklinde olacak biçimde bölerek bordrolaştırılmasının da hukuki ve yasal olarak kabulü mümkün değildir. Zira iş hukukunda kök ücretin belirli olması gerekmekte olup fazla çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil günleri ücretleri, hafta tatili günü ücreti gibi ücretlerin belirlenmesinde kök ücretin belli olması gerekir. İşverenin bu yönde bir işlem yapması yukarıda belirtilen çalışma şartlarında esaslı değişiklik niteliğindedir ve işçiye iş sözleşmesini haklı fesih yetkisi verir.

5-İşverenlerin işçilere eşit işlem yapma yükümlülüğü bulunmakta olup, burada kastedilen eşitlik mutlak bir eşitlik olmayıp eşitler arasında eşitliği sağlamaya matuftur. İşçilerin özlük haklarının belirlenmesinde eşitler arasında eşitliğin de sağlanması gerekir. İşçilerin eğitim durumları, işyerindeki hizmet süreleri, meslekteki kıdemleri, yaptıkları işin nitelikleri ve performansları gibi pek çok kriter ücret tutarının farklı belirlenmesine zemin hazırlasa da elektrik ve doğalgaz ısınma desteklerinin işyerinde çalışan tüm işçilere verilmesinin uygun olacağı, işçilerin bir kısmına verildiği halde bir kısmına verilmemesinin işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu yönünde bir uygulamanın söz konusu haktan mahrum kalan işçilerin ayrımcılık tazminatı talep etmelerine neden olabileceği, zira bu ödemenin yukarıda sayılan kriterlerle ilgisinin bulunmadığı ve eşit işlem yükümlülüğüne aykırılığın mahkemece hüküm altına alınması halinde de yine mahkemenin belirleyeceği işçilerin 4 aylık ücretlerine kadar olan ayrımcılık tazminatı ve mahrum bırakıldıkları elektrik ve doğalgaz ısınma desteklerinin ödenmesi hüküm altına alınacaktır.”

 

YENİ İSG-KATİP YAZILIMININ DEVREYE ALINMASI

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 27.09.2022 tarihli kamuoyu duyurusunda İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı’nın (İSG-KATİP) teknik alt yapısının güçlendirilerek dijitalleşme çağına uygun olarak yenileneceğini belirtti. Yeni İSG-KATİP sisteminin devreye alınmasını takiben kullanım kılavuzları yayınlanacak ve videolu yönlendirmeler yapılacaktır. Diğer yandan “İSG-KATİP”, “EKİPNET”, “PGD Ürün Şikâyet Portalı”, “Asbest ve Pnömokonyoz Başvuru Portalı” uygulamalarda kayıtlı olan tüm verilerin yeni uygulamaya aktarılması, bu sayede yeni sistem devreye alındığında işlemlerin kaldığı yerden devam edebilmesi için bahsi geçen uygulamalar 21 Ekim 2022 tarihinde saat 23:59 itibariyle 4 (dört) gün süreyle erişime kapatılacaktır.

“Dijitalleşen dünyanın ardında kalmak bürokratik süreçlerin artmasına ve kağıt masraflarına neden olmaktadır.

Özellikle iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerine dair elektronik bildirimlerin ihtiyaçlara dokunacak şekilde geliştirilmesini ve güncelleştirilmesini önemli görüyoruz.

Yeni İSG-KATİP sisteminin sözleşme düzeni, sigortalılık, sigortalı bilgileri konusunda elektronik veri aktarımını kolaylaştırması olumlu ve ihtiyaca dokunan bir gelişme.

Uygulayıcıların yeni sistem devreye alınana kadar yayınlanacak kullanım modülü takip etmelerini öneriyorum.”

 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, staj sürelerinin sigortalılık başlangıcı olarak değerlendirilmemesini eski bir düzenleme olarak nitelendirerek konuya dair çalışma yapılmasını talep ettiğini belirtti.

“Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı sayın Vedat Bilgin’in, ‘Staj konusunun yeniden ele alınması gerekiyor. Bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? Bu EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman bu soru da aydınlanmış olur’ açıklaması sonrası sigorta başlangıcı stajyer olarak yapılmış birçok vatandaş, yapılan çalışmanın sonuçlarını beklemeye başladı.

Sayın Bakanın açıklaması her ne kadar stajyer olarak bildirilen sigortalı hizmetlerine yönelik olsa da yapılacak çalışmanın çıraklık devresi sayılan süre içinde haklarında analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile 506 sayılı Kanunun mülga 35. maddesi hükümleri uygulanmayıp iş kazası ve meslek hastalığı hükümlerine tabi tutulan çırakları da kapsaması gerektiği aşikardır.

Hatta 1/10/2008 tarihinden itibaren haklarında yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanan İŞKUR kursiyerleri ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ve bursiyerler de bu çalışmaya dahil edilmelidir.

Yapılacak çalışmada ilk defa stajyer veya çırak olarak sigorta girişi yapılmış olan vatandaşların,

• Stajyer veya çırak olarak yapılmış sigorta girişlerinin, emeklilik sürelerinin hesabında ilk defa sigortalı çalışmaya başladığı tarih olarak kabul edilip edilmeyeceği,
• Borçlanma hakkı verilmesi halinde borçlanılan sürelerin fiilen çırak veya stajyer olarak çalıştıkları sürelere mi mal edileceği, yoksa staj girişi sonrasında uzun vadeli sigorta başlangıcından önce doğum yapan kadın sigortalıların borçlanmalarında olduğu gibi uzun vadeli sigorta başlangıcından geriye doğru mu mal edileceği,
• Stajyerlikte veya çıraklıkta geçen çalışma sürelerinin büyük kısmının 18 yaşın altında geçmiş olması nedeniyle 18 yaş altındaki çalışma sürelerinin de borçlanmaya dahil edilip edilmeyeceği
Hususları masaya yatırılacaktır.

Kamuoyunun beklentisi emeklilik süresinin hesabında stajyer veya çırak olarak yapılmış sigorta girişlerinin, ilk defa sigortalı çalışmaya başladığı tarih olarak kabul edilmesi yönünde olmakla birlikte, 3600 ek gösterge ve EYT’li kesim için yapılacak düzenlemeler sonrasında, bu hususta yapılacak düzenlemeler için Kurumun aktüeryal dengeleri gözetilerek bir karara varılacaktır diye düşünüyorum.”

 

SÜRESİZ ÇALIŞMA İZİNLERİNİN BEŞ YILDA BİR YENİLENMESİ

ÇSGB-Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün yayınlandığı kamuoyu duyurusunda süresiz çalışma izinlerinin yenilenme süreçlerine dair önemli hatırlatmalar yapılmıştır. 02.02.2022 tarihinde yürürlüğe giren Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 28 inci maddesinin 4’üncü fıkrası gereğince süresiz çalışma izni olan yabancıların çalışma izni belgelerini, izin başlangıç tarihi itibarıyla her beş (5) yılda bir yenilemesi gerekmektedir. Bu kapsamdaki yabancıların Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde (2 Şubat 2023’e kadar) başvurularını yapmaları zorunludur.

“Süresiz çalışma izinlerin 5 yılda bir yenileceği yönetmelik hükmüyle düzenlenmiştir. Fakat Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın uygulamaya dair açıklama yapmasını bekliyorduk. Çünkü yenileme başvurusunun yapılacağı ekran kullanıma açılmamıştı.

Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün duyurusu süresiz çalışma izninin yenileme başvurusunun alınacağı ekranının açıldığı işaret ediyor.

Süresiz çalışma izni olan yabancıların çalışma izni başvuru otomasyon sisteminden giriş yaparak ‘Süresiz Çalışma İzni Kart Yenileme İşlemleri’ menüsünden elektronik imza ile başvurularını 2 Şubat 2023’e kadar yapmalarını mağduriyet yaşamamaları için hatırlatmak isterim. Aksi halde çalışma izninin iptal edileceği unutulmamalıdır.”

 

BERBER, KUAFÖR VE GÜZELLİK SALONLARININ HAFTANIN BİR GÜNÜ KAPANMASINA YÖNELİK KARARIN ERTELENMESİ

Ticaret Bakanlığı’nın 01 Ekim 2022 tarihinde itibaren başlamak üzere berber, kuaför ve güzellik salonlarının haftanın bir günü kapanmasına yönelik kararı üç aylık süreyle ertelenmiştir. Buna göre valilikler ile meslek kuruluşları arasındaki istişare süreçleri için daha uzun bir zamana ihtiyaç duyulduğundan uygulama başlangıç tarihi 01 Ocak 2023 olarak değiştirilmiştir.

“Ticaret Bakanlığı’nın Ağustos ayında aldığı kararda berber, kuaför ve güzellik salonlarının haftanın bir günü kapalı olacağı ifade edildi. 1 Ekim’den sonra uygulamaya girmesi beklenen karar, valilikler ve meslek odaları arasındaki iletişim sürecinin tamamlanmaması nedeniyle 1 Ocak 2023 tarihine ertelendi.

Ticaret Bakanlığı’nın karar alma yetkisi, Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kuralları Hakkında Yönetmeliğin 13’üncü maddesinde düzenlenen ‘çalışma saatleri’ başlıklı düzenlemeye dayanıyor. Buna göre perakende işletmelerin bir kısmının veya tamamının çalışma gün ve saatleri ilçe, il, bölge veya ülke düzeyinde belirlenebilir.

Karar alma sürecinde meslek kuruluşlarının ve valiliklerin rolü oldukça önemli. Her ilin dinamiği farklı olduğundan sürecin yönetiminde meslek kuruluşların görüşleri ve valiliklerin kararı belirleyici konumda duruyor.

Berber, kuaför ve güzellik salonlarının haftanın bir günü kapalı olacağına dair süreç yönetiminde de meslek odaları ve valilikler iş birliğiyle çalışmaktadır. Bazı illerde meslek odaları esnaflar arasında anketler uygulamakta, haftanın hangi günü işyerlerinin kapanacağı araştırılmaktadır. Fakat araştırma ve karar verme süreci henüz Türkiye genelinde tamamlanmadığından uygulamanın üç ay süreyle ertelenmesine karar verilmiştir.

Berber, kuaför ve güzellik salonlarının hangi gün kapanacağına dair genel bir açıklama yapılması beklenmemektedir. Dolayısıyla her ildeki meslek odalarının ve valilik kararlarının takip edilmesi gerekmektedir. Ayrıca aynı ilde berber, güzellik salonları ve kuaförler için ayrı ayrı gün belirlenmesi mümkün olduğu gibi ilçeler bazında da farklı karar alınması da gündemde. Bu nedenle işyeri sahiplerinin bağlı bulunduğu meslek odaları ve/veya valiliklerden bilgi alması oldukça önemli.”

 

ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ BAŞVURU SİSTEMİNİN (E-MUAFİYET) AÇILMASI

Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, çalışma izni muafiyeti alınmasını sağlayan elektronik sistemin 01.10.2022 tarihinden itibaren kullanıma açıldığını duyurdu.

“Çalışma izni muafiyeti, yabancıya çalışma izni almaksızın Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı vermektedir. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından resmi belge niteliğinde düzenlenen muafiyettir. 02.02.2022 tarihinde yayımlanan Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde yabancıların çalışma izninden muaf tutulacağı haller belirtilmiş ve çalışma izni muafiyeti başvurularının yabancı tarafından yurt içinde sistem üzerinden Bakanlığa yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Yönetmelikte yer alan bu hükme dayanarak sistem üzerinden muafiyet başvurusu yapılabilmesi için Bakanlık tarafından altyapının oluşturulması bir süredir beklenmekteydi.

Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün duyurusuyla teknik altyapı çalışmalarının nihayete erdiğini ve uygulamanın 01.10.2022 tarihinden itibaren işlerlik kazanacağını görüyoruz.
Muafiyet başvuruları https://emuafiyet.csgb.gov.tr adresi üzerinden yapılacak olup bu başvuruların da çalışma izni başvurularından farklı olmayacağı kanaatindeyiz.” (Bu yazının tamamını okumak ve Yayınlarımız’a abone olmak için tıklayınız.)