DUYURU 2022/104
KAMU TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ ÇERÇEVE ANLAŞMA PROTOKOLÜNE GÖRE YEMEK ÜCRETLERİNİN DURUMU
Çerçeve Sözleşme, kamuda 1989 yılından bu yana bağlayıcılığı olmayan, kamuda çalışan işçiler açısından standart birliği getiren sözleşme niteliğindeyken, 2017 yılında yapılan değişiklikle kapsamdaki kurum ve kuruluşlar açısından yapılması ihtiyari ancak imzalanması halinde uygulaması zorunlu hale getirilmiştir.
Yapılan düzenlemeye göre; hükümet, kamu işveren sendikaları ile işçi sendikaları konfederasyonları arasında çalıştırılan işçilerin mali ve sosyal haklarını belirlemek üzere kamu toplu iş sözleşmeleri çerçeve anlaşma protokolü imzalanabilir. Bu protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde aşağıdaki tabloda belirtilen idareler ile taraf konfederasyona üye olan sendikalar için bağlayıcıdır.
KAMU TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ ÇERÇEVE ANLAŞMA PROTOKOLÜNÜN UYGULANACAĞI İDARELER
• 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları, özel kanunlarla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, hizmetlerini genel bütçenin transfer tertiplerinden yardım alarak yürüten kamu kurum ve kuruluşları,
• Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları (iştirakler hariç), birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan her türlü işletme ve şirketler, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme kapsamında veya programında bulunanlardan sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlar,
• c) İl özel idareleri, belediyeler ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, belediyelerin bağlı kuruluşları, müessese ve işletmeleri ile bunların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketler.
Ülkemizde hükümet, TÜHİS, TÜRK-İŞ ve HAK-İŞ Konfederasyonları arasında iki yıl süreyle geçerli olmak üzere 11.08.2021 tarihinde Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü imzalanmıştır.
2021 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü’nün eki niteliğinde olmak üzere; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Bilgin, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) Genel Başkanı Ergün Atalay ile Hak İş Genel Başkan Yardımcısı Osman Yıldız ve Kamu işverenlerini temsil eden Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS) Genel Sekreteri Adnan Çiçek’in imzaladığı Ek Çerçeve Anlaşma Protokolü 5 Ekim 2022 tarihinde imzalanmıştır.
Anlaşma protokolüne göre çalışanların enflasyondan etkilenmemesi adına;
• Kamu kurumlarındaki toplu iş sözleşmelerinin yemek yardımı maddesindeki metinlerin aynı kalması,
• Anlaşma protokolü tarihinden geriye doğru hiçbir ödeme yapılmaması ve değişikliğin ileriye doğru hüküm doğurması kaydıyla,
15.10.2022 tarihinden geçerli olmak üzere kapsam içindeki toplu iş sözleşmelerinde geçen yemek bedellerinin fiilen çalışılan günler için net 55,00 (ellibeş) TL/Gün olarak belirlenmesine karar verilmiştir.
Buna göre çerçeve protokol kapsamındaki işyerinde çalışanların 15 Ekim 2022 tarihinden itibaren yemek ücretleri, fiilen çalışılan her gün için net 55 TL olacak uygulanacaktır.
BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DURUMU
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Ek 2’nci maddesine göre, çerçeve ve ek nitelikteki protokoller, “belediyeler ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, belediyelerin bağlı kuruluşları, müessese ve işletmeleri ile bunların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketler” için geçerlidir.
Madde metnine göre belediye şirketlerinin çerçeve protokoller ve eki niteliğindeki anlaşma protokollerinden yararlanabileceğini anlaşılıyor olsa da belediye şirketlerine özel bir durum bulunmaktadır.
Şöyle ki, (i) belediye şirketlerinin sözleşmenin taraflarından birisi olan TÜHİS e üyelik talepleri kamu işyeri olmadıkları gerekçesiyle reddedilmekte ve (ii) Yargıtay tarafından kamu işyeri sayılan işyerlerinde uygulanan ilave tediye ödemesinin bu işyerlerinde uygulanamayacağına ilişkin yerleşik kararları bulunmaktadır.
Dolayısıyla çerçeve sözleşmeyi imzalayan TÜHİS’e üye olamayan, ayrıca yerel yönetim tarafından kurulan müessese olması nedeniyle hükümet tüzel kişiliğinde temsil edilmesi de mümkün olmayan belediye şirketleri çerçeve sözleşme kapsamında olmayacaktır.
2017 yılından bu yana süregelen uygulama da belediye şirketlerinin çerçeve protokolüne dahil olmadığı yönünde olup bazı işçi sendikaları tarafından açılan davalar henüz sonuçlanmamıştır.(Bu yazının tamamını okumak ve Yayınlarımız’a abone olmak için tıklayınız.)
