DUYURU 2022/126
HİZMET BORÇLANMALARI HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
Değerli İnsan Kaynakları Yöneticileri ve Profesyonelleri,
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) gündemi hizmet borçlanmalarına yönelik ilgiyi arttırmıştır. Hizmet borçlanmalarında maliyet unsuru başvuru tarihindeki asgari ücrete göre belirlendiğinden 2022 yılı sona ermeden borçlanma talebinde bulunulması ilgililerin menfaatine olacaktır.
Bu bakımdan, borçlanma başvurusunda bulunacak sigortalıların veya hak sahiplerinin merak ettiği konular duyurumuzda soru cevap şeklinde açıklanmış olup ilgililere faydalı olmasını dileriz.
1. Hizmet Borçlanması Nedir? Tüm Sigortalılar Hizmet Borçlanması Yapabilir Mi?
Sosyal güvenlik mevzuatında prim gün sayısı, emekliliğe hak kazanmak için gerekli şartlardan biridir. Sigortalılar emeklilik için gerekli olan prim ödeme gün sayılarını tamamlamak ya da aylık bağlama oranını artırmak için 5510 ve 3201 sayılı Kanunlarda belirtilen şartlarda borçlanma yapabilirler. Söz konusu kanunlarda belirtilen süreler dışında, geçmişe yönelik prim gün sayısı boşluklarının, borçlanma yoluyla doldurulması mümkün değildir.
2. Hizmet Borçlanması Hangi Hallerde Yapılabilir?
5510 Sayılı Kanun’un 41. Maddesine göre genel olarak hizmet borçlanmaları aşağıdaki hallerle sınırlı olmak üzere yapılabilir;
• (Bilinen adıyla doğum borçlanması) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri, • (Bilinen adıyla askerlik borçlanması) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreleri,
• 4(c) kapsamında sigortalı olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
• Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
• Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
• Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
• Grev ve lokavtta geçen süreleri,
• Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
• Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
• 25.02.2011 tarihten sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,
• Sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.
3. Hizmet Borçlanmaları İlk Sigortalılık Tarihini Geriye Çeker Mi?
Hizmet borçlanmalarının tümü prim gün sayısındaki eksik veya boşluk olan sürelerin tamamlanmasına imkan sağlanmaktadır. Ayrıca mevcut yasal düzenlemelere göre sadece belirli borçlanma türleri ilk sigortalılık tarihinin geriye çekilmesine imkan sağlamaktadır.
İlk sigortalılık tarihini geriye çekilmesine imkan sağlayan hizmet borçlanması türleri ise şöyledir;
• Askerlik vazifesini ilk işe giriş tarihinden önce yapmış sigortalıların askerlikte geçen süreleri
• İlk sigortalılıkları staj kapsamında başlayan kadın sigortalıların staj başlangıç tarihinden sonra yapmış oldukları doğumlar nedeniyle çalışmadıkları iki yıllık süreleri
• Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
• Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
• Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
• Sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.
4. Hizmet Borçlanmasını Kimler Yapabilir?
• 5510/4(a) ve 4(b) kapsamında sigortalı sayılanlar
• 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa Kanunun 5510/4(c) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar,
• 5510/5(c)kapsamında haklarında bazı sigorta kolları uygulananlar,
• İsteğe bağlı sigortalılar, ile bunların hak sahipleri 5510/41. maddesi hükümleri gereğince borçlanma kapsamında olan sürelerinin tamamını veya bir kısmını borçlanabileceklerdir.
5. EYT Kapsamındaki Sigortalıların Hizmet Borçlanması Yoluyla Sigortalılık Tarihi Geriye Çekemeyeceği Tartışılmaktadır. Mevcut Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde Bu Tartışmayı Ne Şekilde Değerlendirirsiniz?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in “emeklilikte yaşa takılanların yapacağı hizmet borçlanmalarının sadece eksik prim gün sayısını tamamlayacağı, ilk sigortalılık tarihini geriye çekmeyeceğine” yönelik açıklaması gündemde tartışma yaratmış olmakla birlikte, borçlanma yaparak EYT kapsamına girecek sigortalılarla ilgili yasal bir düzenleme yapılmadığı sürece mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde ilk işe giriş tarihinden önceki sürelere ilişkin yapılacak borçlanma başvuruları ilk işe giriş tarihini borçlanılan süre kadar geriye götürmektedir.
Bu konuda emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin yapılacak yasal düzenlemeler belirleyici olacaktır.
6. Evlat Edinenler ve Evlatlık Verenler Doğum Borçlanması Yapabilir Mi?
Çocuğunu başka birine evlatlık olan veren kadın sigortalı ile, 2 yaşını doldurmamış herhangi bir çocuğu (en fazla üç çocuk) eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen kadın sigortalı da doğum borçlanması yapılabilirler.
Örnek – 5/1/1997 tarihinde 506 sayılı Kanuna tabi çalışmaya başlayan kadın sigortalı 10/1/2000 tarihinde doğum yapmış olup, 10/6/2000 tarihinde çocuğu başka bir kadın sigortalıya evlatlık olarak vermiştir. Doğum borçlanması için müracaat eden kadın sigortalılardan doğum yapan kadın için 10/1/2000-9/6/2000 süresi, evlatlık alan kadın için de 10/6/2000-10/1/2002 süresi için doğum borçlanması yaptırılabilecektir
7. Doğum Borçlanmasında Sigortalılık Statüsü Nasıl Belirlenir?
7.1- Aşağıdaki süreler için borçlanma yapılması halinde bu süreler 5510/4(c) kapsamında değerlendirilir.
• 5510/4(c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
• Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri
7.2- Aşağıdaki süreler için borçlanma yapılması halinde bu süreler borçlandığı tarihteki 4 üncü maddenin birinci fıkrasının ilgili bendi kapsamında değerlendirilir.
• Doğum borçlanması
• Askerlik borçlanması
• Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
• Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
• Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
• Grev ve lokavtta geçen süreleri,
• Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
• Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı,
7.3- 7.2 başlıklı bölümde belirtilen sürelerin sigortalılık halinin sona ermesinin ardından borçlanılması halinde en son sigortalılık statüsünde değerlendirilir.
7.4- Aşağıdaki süreler için borçlanma yapılması halinde bu süreler 5510/4(a) kapsamında değerlendirilir.
• 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,
• 5510/5 (g) bendi kapsamındaki çalışma süreleri
8- Bedelli Askerlik Temel Eğitim Sürecinde Geçen Süreler İçin Hizmet Borçlanması Yapılabilir Mi?
Sigortalıların er olarak silah altında geçen sürelerinin tamamı veya bir kısmı kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde borçlandırılmakta olup;
• Fiilen silah altında geçmeyen bedelli askerlik süresi borçlandırılmayacaktır.
• Silah altında geçen askerlik süresi ise borçlanılabilecektir.
9- Doğumdan Önce Staj Başlangıcı Olan Kadın Sigortalının Sigortalılık Tarihi Geriye Götürülür mü?
Sigortalılığı ilk defa kısa vade sigorta kollarına tabi prim bildirilerek başlayan kadın sigortalıların bu tarihten sonra doğum borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıç tarihi borçlanılan süre kadar uzun vade primi bildirilen tarihten geriye doğru gidilerek tespit edilir.
Dolayısıyla doğumdan önce sadece kısa vadeli sigorta kollarına tabi geçen süreler olduğunda sigortalılık tarihinin geriye götürülmesi mümkün olacaktır.
10- Kısa Çalışma ve Nakdi Ücret Desteği Kapsamında Geçen Süreler Borçlanılabilir Mi?
Yasal bir düzenleme yapılmadığı takdirde kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteği kapsamında geçen eksik sürelerin hizmet borçlanması yoluyla prim gün sayısına dahil edilmesi mümkün değildir.
11- Kısmi Süreli Çalışan Sigortalılar Eksik Sürelerini Nasıl Borçlanabilir?
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların 25/2/2011 tarihinden sonraki kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik sürelerin, kendileri veya hak sahiplerince borçlanılması mümkün bulunmaktadır.
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli çalışan sigortalıların 25/2/2011 tarihinden sonraki sürelere ilişkin eksik günlerini borçlanma kapsamında ödeyebilmeleri için, aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile bildirilen eksik gün nedenlerinin (06) (Kısmi istihdam) ve (17) (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) ile 4447 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesine göre yarım çalışma ödeneğinden yararlanmayanlar için (23) (Yarım Çalışma) ve (24) (Yarım Çalışma ve Diğer) olması gerekiyor. Eksik gün nedeni (12) (Birden fazla) ve (13) (Diğer) olarak işaretlenenlerin ise borçlanma yapabilmeleri için eksik gün nedeninin (06) (Kısmi istihdam) ve (17) (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olduğuna dair belgeleri SGK’ya ibraz etmeleri gerekecektir.
12- Staj Sürelerinin Borçlanılması Mümkün Müdür?
Emeklilik şartları açısından dikkate alınan ilk işe başlama tarihi, uzun vadeli sigorta kolları olan malullük, yaşlılık, ölüm sigortası, yani emeklilik priminin ödenmeye başladığı tarihtir. Mevcut yasal düzenlemelere göre staj döneminde ödenen sigorta primleri genel sağlık sigortası ile iş kazası ve meslek hastalığıyla ilgilidir. Çıraklık/stajyerlik döneminde emeklilik primi ödenmemektedir. Bu nedenle yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı sürece çıraklık/stajyerlik dönemindeki sigortalılık başlangıcının emeklilik hakkı bakımından dikkate alınması veya hizmet borçlanması yapılması mümkün değildir.
13- Yurtdışı Hizmet Borçlanmasının Şartları Nelerdir?
Yurt dışı borçlanması yapabilmek için;
• Türk Vatandaşı olmak,
• Belirli nitelikte (çalışma, işsizlik … gibi) yurtdışı süreleri bulunmak,
• Yurt dışı sürelerinin belgelendirmek,
• Yazılı istekte bulunmak, şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
14- Yurtdışında Geçen Tüm Süreler Hizmet Borçlanması Kapsamında Değerlendirilir Mi?
Yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen süreler borçlanmaya konu edilebilmektedir.
15- Hizmet Borçlanmasında Yurtdışında Geçen Sigortalılık Süreleri Neyi İfade Etmektedir?
Borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler anlaşılmalıdır.
Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışılmadığı halde çalışmaya eşdeğer süre olarak kabul edilir. Hizmet cetvellerinde eşdeğer süre olarak gösterilen, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında değerlendirilen sürelerdir.
Bu durumda, borçlanmaya esas hizmet cetvellerinde bildirilen çalışma süreleri (mecburi prim ödeme süreleri, kendi nam ve hesabına çalışmalardan dolayı zorunlu ve isteğe bağlı prim süreleri, kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen süreler gibi) ve bu çalışma sürelerine eşdeğer sürelerin (isteğe bağlı prim ödeme süreleri, çocuk yetiştirme süreleri, işsizlik ödeneği süreleri, hastalık ödeneği süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler gibi) tamamı, başvuru sahibinin kısmi borçlanma hakkı saklı kalmak kaydıyla borçlanma kapsamında değerlendirilecektir.
Çalışılmış veya eşdeğer süre olarak kabul edilen ikamet sürelerinin çalışılmış süre olarak değerlendirilmesine imkân bulunmamaktadır.
Yurt dışı sigortalılık sürelerini borçlananların, sigortalılık sürelerinin bir bölümünde Ülkemizde bulunmaları, bu sürelerin borçlandırılmasına engel teşkil etmeyecektir.
16- Yurtdışı Borçlanmasına Konu Edilmeyecek Süreler Nelerdir?
Aşağıda sayılan durumlardaki hizmetler ya da süreler yurt dışı borçlanmasına konu edilmemektedir.
• İşsizlik ve ev kadınlığı sürelerinden yurda giriş çıkış bilgilerine göre Türkiye’de bulunulduğu tespit edilen yurt dışı süreleri,
• 18 yaşından önce yurt dışında geçen süreler,
• Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurt dışında geçen süreler,
• Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine Türkiye’de kısmi aylık bağlanmış olanların yurt dışında geçen işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler,
• Ülkemizde tam aylık bağlanmış olanların, aylık bağlanmasından önceki yurt dışı süreleri,
• Türkiye’de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılan Türk işçilerin 01.09.1985 tarihinden sonraki çalışma süreleri,
• Türkiye’de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve Almanya’da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma süreleri.
• 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında yurt dışında geçici görevli olarak geçen süreler.
17- Ülkemizle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmış Ülkelerde Geçen Sigortalılık Sürelerinin, İlk Sigortalılık Tarihini Geriye Çekilmesi Mümkün Müdür?
Genel olarak Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerdeki hizmetlerini borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmamaktadır. Fakat uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih Ülkemizde de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmektedir.
Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çekya, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Kanada, Kebek, KKTC, Lüksemburg, Makedonya, Slovakya, Tunus ve Kore’de akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarihin ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği yönünde düzenleme bulunmaktadır. Bu ülkelerdeki sigortalılık süresi olarak kabul edilen sürelerinin tamamını veya bir kısmını borçlananların bu ülkelerde çalışmaya başladıkları tarih Ülkemizdeki sigortalılık başlangıç tarihinden önce ise ilgili ülkedeki çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
18- Hizmet Borçlanması Başvuruları E-Devlet Sistemi Üzerinden Yapılabilir Mi?
e-Devlet sistemi üzerinden borçlanma başvurusu yapılabilmektedir. E-devlet sistemi üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu seçilerek “Borçlanma Hizmetleri” bölümünden konusuna göre borçlanma başvurusu yapılabilmektedir.
19- Hizmet Borçlanması ve Yurt Dışı Borçlanması Miktarları Ne Kadardır?
5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak hizmet borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar başvuru tarihindeki prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32 sidir.
Buna göre 2022/Aralık yılında hizmet borçlanması başvurusu yapıldığında her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç miktarının alt sınırı 69,02 TL, üst sınırı 517,68 TL olacaktır.
Örneğin, 540 günlük askerlik süresinin tamamı için prime esas kazanç alt sınır üzerinden 25/12/2022 tarihinde borçlanma başvurusunda bulunulduğu düşünüldüğünde ödenecek borçlanma tutarı
215,70 X 32 / 100 = 69,02
69,02 X 540 = 37.270,80 TL ödenecektir.
540 günlük askerlik süresinin 350 günün borçlanılmak istenilmesi halinde ise
350 X 69,02 = 24.157,00 TL olacaktır.
Borçlanma başvurusunun 2023/Ocak ayında gerçekleştiği durumda ise yeniden belirlenecek asgari ücret ila asgari ücretin 7,5 katı miktarına göre günlük borçlanma alt sınırı ve üst sınırı artmış olacağından ödenecek borçlanma tutarları da artacaktır.
Diğer yandan 3201 sayılı Kanuna göre yapılacak yurt dışı borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar ise başvuru tarihindeki prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında kalmak üzere, başvuru sahiplerince belirlenecek günlük kazancın % 45 ‘idir.
Buna göre 2022/Aralık yılında yurtdışı hizmet borçlanması başvurusu yapıldığında her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç miktarının alt sınırı 97,07 TL, üst sınırı 727,99 TL olacaktır. Yurtdışı hizmet borçlanma başvurusunun 2023/Ocak ayında gerçekleştiği durumda değişen asgari ücret miktarına göre günlük borçlanma alt sınırı ve üst sınırı artmış olacaktır.
Örneğin Almanya’da geçen 1.300 günlük çalışma süresinin tamamı için prime esas kazanç alt sınır üzerinden 25/12/2022 tarihinde borçlanma başvurusunda bulunulduğu düşünüldüğünde ödenecek borçlanma tutarı
215,70 X 45 / 100 = 97,07
97,07 X 1.300 = 126.191,00 TL olacaktır.
20- Hizmet Borçlanma Dilekçesinde Prime Esas Kazanç Belirtilmediğinde Başvuru İptal Olur Mu?
Başvuru dilekçesinde prime esas kazanç beyan edilmediği durumda başvuru iptali gerçekleştirilmemektedir. Bu durumda günlük borçlanma tutarı, asgari günlük kazanç tutarı üzerinden hesaplanmaktadır.
21- Hizmet Borçlanma Başvuru Türü Borçlanma Tutarının Hesaplanmasında Etkili Olur Mu?
Hizmet borçlanmalarına istinaden yapılacak borç tahakkuk işlemlerinde, başvuru tarihinde geçerli olan prime esas kazanç alt ve üst sınırı dikkate alınmaktadır.
Dolayısıyla 5510/41. Madde kapsamındaki hizmet borçlanmalarının tamamında beyan edilen prime esas kazanç alt ve üst sınırın %32’si oranında prim alındığından, hizmet borçlanmasının türü ödenecek borçlanma miktarını değiştirmemektedir. Buna karşın 3201 sayılı Kanuna göre yapılan hizmet borçlanmalarında % 45 oranında prim alınmaktadır.
Diğer taraftan sigortalının borçlanmaya esas günlük kazancının tespitinde,
• Adi posta veya kargo ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen borçlanma dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih,
• Taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile gönderilenlerde postaya veya kargoya verildiği tarih,
• E-devlet başvurularında ise başvurunun yapıldığı tarih, esas alınmaktadır.
22- 5510 Sayılı Geçici Madde 20. Madde Kapsamındaki Sandık İştirakçilerinin Borçlanması Nasıl Olacak?
06 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında sigortalılığı bulunup bu çalışması sona erdikten sonra Kanunun 4 üncü maddesinin (a), (b) ve (c) bentlerine tabi sigortalılığı bulunanlar Kuruma müracaat ederek borçlanma yapabileceklerdir.
Ancak, geçici 20 nci madde kapsamında sandık iştirakçiliği devam eden ya da sona erdikten sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili bentlerine tabi sigortalılığı bulunmayanların borçlanma talepleri kabul edilmeyecek, son çalışmasının geçtiği sandığa müracaat etmesi gerekmektedir.
23- Hizmet Borçlanma Miktarını Hesaplanabileceği Bir Sistem Var Mıdır?
E-Devlet sistemi üzerinden “Borçlanma Tutarı Hesaplama” uygulaması vasıtasıyla “borçlanılacak gün sayısı” ve “Borçlanılacak tutar Tipi (borçlanılacak prime esas kazanç)” bilgisi girilerek borçlanma kapsamında ödenecek tutar hesaplanabilecektir. Fakat bu bölümde sadece seçilen prime esas kazancın %32’si üzerinden hesaplama yapılmakta olup yurtdışı sürelerini borçlanacak kişiler için geçerli olan %45 hesabı yapılmamaktadır.
24- Hizmet Borçlanma Başvurusu Yapıldıktan Sonra Tahakkuk Miktarı Nasıl Görülebilir?
Genel olarak tahakkuk ettirilen borç tutarı ilgiliye iadeli taahhütlü olarak tebliğ edilmektedir. PTT alındısının ilgiliye teslim edildiği tarih borcun tebliğ tarihidir. Borç tebliğleri öncelikle sigortalının borçlanma talep dilekçesinde beyan ettiği adrese gönderilmektedir. Söz konusu adrese tebliğ yapılamaması ve tebliğin SGK’ya iade edilmesi durumunda borçlanma tebligatı bu defa sigortalının MERNİS (Merkezi Nüfus İdare Sistemindeki Adresine) adresine gönderilmektedir.
25- Tahakkuk Eden Borç Miktarı Ne Zaman Ödenmelidir?
Hesaplanan borç, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde sigortalı veya hak sahipleri tarafından Kurumun anlaşmalı olduğu bankalara ödenmelidir. Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar geçerli sayılmamaktadır.
Borcun bir ay içinde tamamının ödenmemesi halinde, ödenen miktara karşılık gelen süre sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.
Süresi içinde tebliğ edilen borcunu ödemeyenler ile bir kısmını ödeyenlerin kalan süreleri için yeniden başvurmaları gerekmektedir.
26- Hizmet Borçlanması Yapacak Sigortalıların Seçeceği Ödeme Miktarının Seçilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Kural Var Mıdır?
2008 yılı Ekim ayı başından önce geçen ve bu tarihten sonra Kanunun 41 inci maddesine göre borçlanılan sürelerle bu sürelere ait kazançlar Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre değerlendirilmektedir.
Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak borçlanmalarda seçilen prime esas kazanç, borçlanma tutarının ödendiği tarihteki prime esas asgari kazanç ile oranlanarak, bulunan oran ilgili ayın prime esas asgari kazancı ile çarpılarak hesaplanan tutar, ilgili ayın prime esas kazancı olarak kabul edilmektedir. Ancak, hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azami kazancını geçmeyecektir.
1479 sayılı Kanunun mülga 51 inci maddesinde borçlanılan sürelerin basamak intibakında dikkate alınacağına dair herhangi bir hüküm bulunmadığından, 5510/4-b kapsamındaki sigortalıların, 1/10/2008 tarihinden önce geçen borçlanılacak sürelerinden 1/10/2008 tarihinden sonra kendileri veya hak sahiplerinin Kanunun 41 inci maddesi gereğince borçlanmaları halinde borçlanılan süreler aylıkların hesabında gün sayısına eklenecek, ancak kazanç hesabında dikkate alınmamaktadır.
27- Hizmet Borçlanması Yapanlar Ödedikleri Paraların İadesini Talep Edebilir Mi?
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 66 ıncı maddesine göre aylık bağlanmamış olması şartıyla borçlanma tutarının tamamı sigortalının talebi halinde faiz uygulanmaksızın her zaman iade edilebilmekte, fakat kısmi iade yapılmamaktadır.
Borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanların ödedikleri borçlanma tutarı ile sigortalı tarafından ödenmiş olan borçlanma tutarının sigortalının vefatından sonra hak sahiplerince iadesinin talep edilmesi halinde ise borçlanma tutarının hak sahiplerine iadesi yapılmamaktadır. (Bu yazının tamamını okumak ve Yayınlarımız’a abone olmak için tıklayınız.)
